Yumurtalık ve prostat kanserlerini kapsayan “Genetik Tanı Uzlaşı Raporu” yayımlandı

Gen yapı­sı­nın, has­ta­lık­la­rın sey­ri konu­sun­da önem­li bil­gi­ler ver­di­ğin­den yola çıkan ve her biri ala­nın­da uzman olan beş der­nek, ilk defa bir ara­ya gele­rek Ast­ra­Ze­ne­ca Türkiye’nin koşul­suz des­te­ği ile Türkiye’de ilk kez yumur­ta­lık ve pros­tat kan­se­ri­ni kap­sa­yan “Gene­tik Tanı Uzla­şı Raporu”nu hazır­la­dı. Rapor­da her dört yumur­ta­lık kan­se­rin­den biri­nin nede­ni­nin kalıt­sal oldu­ğu belir­ti­lir­ken pros­tat kan­se­ri­nin de kalıt­sal meme ve yumur­ta­lık kan­se­ri ile iliş­ki­li oldu­ğu­na dik­kat çekildi.

Dün­ya­da her yıl 1,4 mil­yon erke­ğe pros­tat kan­se­ri tanı­sı koyu­lur­ken ülke­miz­de sade­ce 2020 yılın­da 19 bin­den faz­la erke­ğe pros­tat kan­se­ri tanı­sı koyul­du. Bunun­la bir­lik­te küre­sel çap­ta yak­la­şık 314 bin kadın, ülke­miz­de ise 4 bin­den faz­la kadın yumur­ta­lık kan­se­ri tanı­sı aldı. Aynı yıl Türkiye’de pros­tat kan­se­rin­den 5 bin 464 erkek, yumur­ta­lık kan­se­rin­den ise 2 bin 730 kadın haya­tı­nı kay­bet­ti.12

İns­an­ın gen hari­ta­sı­nı çıkar­mak ve has­ta­lık­lar­la iliş­ki­si­ni anla­mak ama­cıy­la yapı­lan “İns­an Genom Pro­je­si” ile temel­le­ri atı­lan günü­müz gene­tik yak­la­şı­mı saye­sin­de, geno­mik belir­teç­ler bir­çok kan­ser­de çok daha önem­li hale gel­di. Birey­sel­leş­ti­ril­miş kan­ser tıb­bın­da kilit öne­mi olan geno­mik belir­teç­le­rin dene­yim­li uzman­lar­ca çalı­şıl­ma­sı büyük önem arz edi­yor. Geno­mik belir­teç­le­rin doğuş­tan mı, yok­sa son­ra­dan mı edi­nil­miş oldu­ğu konu­su bu has­ta­lık­la­rın sey­ri veya ila­ca vere­ce­ği yanıt hak­kın­da önem­li fikir­ler verir­ken has­ta­nın diğer kan­ser­le­re yaka­lan­ma­sı ve yakın­la­rı­nın kan­ser ris­ki ile ilgi­li önem­li bil­gi­ler de sunu­yor. Bu durum etkin bir gene­tik danış­ma ile bire­yin ken­di­si ve aile birey­le­ri için koru­yu­cu önlem­le­rin alın­ma­sı­nı ve erken tanı­yı müm­kün kılı­yor. Ayrı­ca, yumur­ta­lık ve pros­tat kan­ser­le­rin­de geno­mik belir­teç­le­rin duru­mu; doku­dan yapı­lan his­to­pa­to­lo­jik tanı (doku ve hüc­re­le­rin çeşit­li yön­tem­ler kul­la­nı­la­rak mik­ros­kop altın­da ince­len­me­si), cer­ra­hi müda­ha­le, medi­kal teda­vi, rad­yo­te­ra­pi (ışın teda­vi­si) karar­la­rı­nın veril­me­sin­de de etki­li ola­bi­li­yor. Bir­çok uzman­lık ala­nı­nın bir ara­da, çok yön­lü değer­len­dir­me­le­ri kan­ser has­ta­la­rı­nın teda­vi yöne­ti­min­de başa­rı şan­sı­nı belir­gin şekil­de artırıyor.

Top­lu fotoğ­raf sol­dan sağa; • Tıb­bi Gene­tik Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Taha Bah­si • Türk Rad­yas­yon Onko­lo­ji­si Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Gök­han Özyi­ğit • Türk Üro­on­ko­lo­ji Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Güven Aslan • Türk Jine­ko­lo­jik Onko­lo­ji Der­ne­ği II. Baş­ka­nı Dr. Fuat Demir­kı­ran • Pato­lo­ji Der­nek­le­ri Fede­ras­yo­nu Tem­sil­ci­si Dr. Alp Usubütün

Ala­nın­da uzman bilim insan­la­rı­nı tem­sil eden beş der­nek, ilk defa bir ara­ya gele­rek Ast­ra­Ze­ne­ca Tür­ki­ye’nin koşul­suz des­te­ği ile Türkiye’de ilk kez yumur­ta­lık ve pros­tat kan­se­ri­ni kap­sa­yan “Gene­tik Tanı Uzla­şı Raporu”nu hazır­la­dı. Rapor, Pato­lo­ji Der­nek­le­ri Federasyonu’nu tem­si­len Dr. Alp Usu­bü­tün, Tıb­bi Gene­tik Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Taha Bah­si, Türk Jine­ko­lo­jik Onko­lo­ji Der­ne­ği II. Baş­ka­nı Dr. Fuat Demir­kı­ran, Türk Rad­yas­yon Onko­lo­ji­si Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Gök­han Özyi­ğit ve Türk Üro­on­ko­lo­ji Der­ne­ği Baş­ka­nı Dr. Güven Aslan’ın katı­lı­mı ve Ast­ra­Ze­ne­ca Türkiye’nin koşul­suz des­tek­le­ri ile düzen­le­nen basın top­lan­tı­sın­da kamu­oyu ile pay­la­şıl­dı. Yayım­la­nan rapor­da, yumur­ta­lık ve pros­tat kan­ser­le­ri ile ilgi­li önem­li araş­tır­ma sonuç­la­rı­nın yanı sıra has­ta­lı­ğın tanı­sı­na, gene­tik test­le­rin öne­mi­ne, bu test­le­rin kim­le­re yapıl­ma­sı gerek­ti­ği­ne ve izlen­me­si gere­ken yol hari­ta­sı­na yer veri­li­yor. Rapor­da öne çıkan veri­ler ve bul­gu­lar ise şu şekilde:

Her dört yumur­ta­lık kan­se­rin­den biri­nin nede­ni kalıtsal

Yumur­ta­lık kan­ser­le­rin­de en güç­lü risk fak­tö­rü, aile­de meme veya yumur­ta­lık kan­se­ri görül­me öykü­sü olup yak­la­şık tüm yumur­ta­lık kan­ser­le­ri­nin yüz­de 25’i kalıt­sal neden­li. Kalıt­sal neden­li yumur­ta­lık kan­ser­le­ri­nin yarı­ya yakı­nı­nı BRCA1 ve BRCA2 gen­le­rin­de görü­len mutas­yon­lar (gen­le­rin nor­mal işle­vi­nin bozul­ma­sı) oluş­tu­ru­yor.3 Kalıt­sal yumur­ta­lık kan­se­ri­ne neden ola­bi­lecek diğer bir durum ise Lynch send­ro­mu. Lynch Send­ro­mu DNA tamir meka­niz­ma­la­rı­nın bozul­ma­sıy­la iliş­ki­li gene­tik bir durum olup has­ta­lık­tan sorum­lu gen­le­rin son­ra­ki kuşak­la­ra akta­rıl­dı­ğı kalıt­sal bir kan­se­re yat­kın­lık send­ro­mu. Bu send­rom­da kolon kan­se­ri dışın­da rahim ve yumur­ta­lık kan­se­ri ris­ki de artı­yor.4 Bu sonuç­la­rın da gös­ter­di­ği üze­re yumur­ta­lık kan­ser­le­ri­nin altın­da yatan mole­kü­ler ve gene­tik deği­şik­lik­ler hak­kın­da bil­gi sahi­bi olmak; tanı­da, has­ta­lı­ğı öngör­me­de ve teda­vi stra­te­ji­le­rin­de kişi­ye özgü yak­la­şım­la­rın geliş­ti­ril­me­si­ne ve aynı zaman­da aile­de­ki birey­le­rin risk­le­ri­nin belir­len­me­si­ne ola­nak sağlıyor.

Pros­tat kan­se­ri, kalıt­sal meme ve yumur­ta­lık kan­se­ri ile ilişkili

Pros­tat kan­ser­le­ri­nin de bir kıs­mı ben­zer şekil­de bazı aile­sel ve kalı­tım­sal özel­lik­ler gös­te­ri­yor. Aile­sel pros­tat kan­se­ri; anne ya da baba tara­fın­da bir­den faz­la pros­tat kan­se­ri öykü­sü olan ancak kalıt­sal pros­tat kan­se­ri gibi erken baş­lan­gıç­lı olma­yan, fark­lı kli­nik ve his­to­pa­to­lo­jik (doku ve hüc­re­le­rin çeşit­li yön­tem­ler kul­la­nı­la­rak mik­ros­kop altın­da ince­len­me­si) özel­lik­ler gös­te­ren ve ayrı­ca gen mutas­yon­la­rı­na bağ­lı olma­yan pros­tat kan­ser­le­ri­ni tanım­lı­yor. Kalıt­sal pros­tat kan­se­ri ise erken yaş baş­lan­gıç­lı ve gen mutas­yon­la­rı­na bağ­lı ola­rak orta­ya çıkan ve aile birey­le­ri ara­sın­da ben­zer kli­nik ve his­to­pa­to­lo­jik (doku ve hüc­re­le­rin çeşit­li yön­tem­ler kul­la­nı­la­rak mik­ros­kop altın­da ince­len­me­si) özel­lik­le­re sahip. Kalıt­sal pros­tat kan­se­ri her­han­gi bir pros­tat kan­se­ri­ne göre iki kat erken baş­la­ma ris­ki taşı­mak­la bir­lik­te has­ta­lı­ğın orta­ya çık­ma ola­sı­lı­ğı da dört kat fazla.

Aile­sel pros­tat kan­se­ri var­lı­ğın­da bu belir­ti­len risk­ler, kalıt­sal pros­tat kan­se­ri­ne göre daha az ola­rak dile geti­ri­li­yor5. Rapo­ra göre pros­tat kan­se­ri; kalıt­sal meme kan­se­ri, yumur­ta­lık kan­se­ri ve Lynch send­ro­mu ile ben­zer gene­tik neden­ler­le de iliş­ki­li. Bu neden­le germ­li­ne mutas­yon­la­rın (ebe­veyn­ler­den çocuk­la­ra akta­rı­lan ve çocu­ğun her hüc­re­sin­de bulu­nan mutas­yon­lar) taran­ma­sı; aile­nin gene­tik danış­ma alma­sı, ola­sı kan­se­re yat­kın­lık­la­rı­nın tanın­ma­sı ve kişi­nin baş­ka kan­ser­ler açı­sın­dan ris­ki­nin belir­len­me­si ama­cıy­la kullanılıyor.

Gene­tik test­ler ile erken­den önlem almak mümkün

Baş­ta birin­ci dere­ce yakın­la­rın­da ve yakın akra­ba­la­rın­da yumur­ta­lık ve pros­tat kan­se­ri hikâ­ye­si olan kişi­ler olmak üze­re kan­ser açı­sın­dan aile­sel risk taşı­yan­lar, gerek­li oldu­ğu durum­lar­da hekim­le­ri­ne danı­şa­rak, ülke­miz­de bulu­nan Gene­tik Has­ta­lık­lar Değer­len­dir­me Merkezleri’nde bu test­le­ri yap­tı­ra­bi­lir. Böy­le­lik­le orta­ya çıkan sonuç­lar kap­sa­mın­da yumur­ta­lık ve pros­tat kan­ser­le­ri­ne yaka­lan­ma risk­le­ri hak­kın­da hekim­ler­den gerek­li bil­gi­le­ri edi­ne­rek bu has­ta­lık­lar­dan korun­ma veya erken tanı hak­kın­da gerek­li bil­gi­le­re sahip olabilirler.

Rapo­ra aşa­ğı­da­ki link­ten veya akıl­lı cihaz­lar­la QR kod oku­tu­la­rak ulaşılabilirsiniz.

https://wwwmum.indegene.com/turkey/

 

 

 

 

 

 

1 Dün­ya Sağ­lık Örgütü’nün 2020 yılın­da gün­cel­le­di­ği ve dün­ya kan­ser veri­le­ri­ni içe­ren GLOBOCAN rapo­ru­na göre https://gco.iarc.fr/today/home

2 Ame­ri­can Can­cer Soci­ety: Key sta­tis­tics for ova­ri­an can­cer. https://www.cancer.org/cancer/ovarian-cancer/about/key-statistics.html

3 Walsh T, Casa­dei S, Lee MK, Pen­nil CC, Nord AS, Thorn­ton AM, et al. Muta­ti­ons in 12 genes for inhe­ri­ted ova­ri­an, fal­lo­pi­an tube, and peri­to­ne­al car­ci­no­ma iden­ti­fi­ed by mas­si­vely paral­lel sequ­en­cing. Proc Natl Acad Sci USA. 2011;108:18032–7.

4 Vasen HF, Mos­le­in G, Alon­so A, Berns­te­in I, Ber­ta­rio L, Blan­co I, et al. Guide­li­nes for the cli­ni­cal mana­ge­ment of Lynch synd­ro­me (here­di­tary non-poly­po­sis can­cer). J Med Genet 2007;44(6):353e62.

5 https://uroweb.org/guideline/prostate-cancer/#note_17

İlg­ili Kişi:  Dilek Özcan / Bor­do PR / 0533 927 23 93 / dileko@bordopr.com

Ast­ra­Ze­ne­ca Hak­kın­da

Ast­ra­Ze­ne­ca (LSE/STO/NYSE: AZN), özel­lik­le onko­lo­ji, kar­di­yo­vas­kü­ler, renal ve meta­bo­lik has­ta­lık­lar, solu­num ve immü­no­lo­ji olmak üze­re üç teda­vi ala­nın­da­ki has­ta­lık­la­rın teda­vi­si­ne yöne­lik reçe­te­li ilaç­la­rın keş­fi, geliş­ti­ril­me­si ve tica­ri­leş­ti­ril­me­si­ne odak­la­nan küre­sel, bilim odak­lı bir biyo­far­ma­sö­tik şir­ke­ti­dir. Genel Mer­ke­zi İngiltere’nin Camb­rid­ge ken­tin­de bulu­nan Ast­ra­Ze­ne­ca, 100’den faz­la ülke­de faali­yet gös­ter­mek­te­dir ve şir­ke­tin yeni­lik­çi ilaç­la­rı dün­ya çapın­da mil­yon­lar­ca has­ta tara­fın­dan kul­la­nıl­mak­ta­dır. Daha faz­la bil­gi için www.astrazeneca.com.tr adre­si­ni ziya­ret ede­bi­lir veya www.linkedin.com/company/astrazeneca/  ile Lin­ke­di­n­’­den, www.facebook.com/AstraZenecaTurkiye/  ile Face­bo­ok­’­tan, www.instagram.com/astrazenecaturkiye/www.instagram.com/astrazenecaturkiyekariyer ile Ins­tag­ra­m­’­dan ve https://www.youtube.com/astrazenecaturkiye ile Youtube’dan takip edebilirsiniz.

Pato­lo­ji Der­nek­le­ri Fede­ras­yo­nu Hak­kın­da

Pato­lo­ji Der­nek­le­ri Fede­ras­yo­nu, Türk Pato­lo­ji Der­ne­ği (1966), Anka­ra Pato­lo­ji Der­ne­ği (1967), Ege Pato­lo­ji Der­ne­ği (1995), Çuku­ro­va Pato­lo­ji Der­ne­ği (1995), Sito­pa­to­lo­ji Der­ne­ği (2002) ve Ana­do­lu Pato­lo­ji Der­ne­ği (2005)’nin aynı çatı altın­da bir ara­ya gel­me­siy­le 2005 yılın­da kurul­muş­tur. Fede­ras­yon; pato­lo­ji ve pato­lo­ji yan dal­la­rı ala­nın­da çalı­şan der­nek­le­ri bir ara­ya getir­mek, çalış­ma­la­rın eşgü­dü­mü­nü sağ­la­mak, ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı plat­form­lar­da Türk pato­log­la­rı­nı tem­sil etmek, pato­lo­ji bili­mi­nin iler­le­me­si­ne kat­kı­da bulun­mak, pato­lo­ji ve yan dal­la­rı­nı ilgi­len­di­ren top­lum­sal hiz­met­ler, insan gücü eği­ti­mi, ida­ri ve huku­ki düzen­le­me­le­rin çağ­daş düze­ye geti­ril­me­si­ni ve geliş­ti­ril­me­si­ni sağ­la­mak, pato­lo­ji uzman­la­rı­nın, pato­lo­ji yan dal uzman­la­rı­nın, pato­lo­ji ve pato­lo­ji yan dal uzman­lık eği­ti­mi alan­la­rın mes­le­ki tem­si­li­ni sağ­la­mak ve bu kişi­le­rin mes­le­ki eği­tim­le­ri­ni, özlük hak­la­rı­nı, mes­lek onur­la­rı­nı koru­mak ve geliş­tir­mek ama­cıy­la faali­yet göstermektedir. 

Daha faz­la bil­gi için https://www.turkpath.org.tr/ adre­si­ni ziya­ret ede­bi­lir veya https://twitter.com/patodernfed ile Twitter’dan ve https://www.facebook.com/groups/373237482765045 Facebook’tan takip edebilirsiniz. 

Tıb­bi Gene­tik Der­ne­ği Hakkında

Mer­ke­zi Ankara’da olan Tıb­bi Gene­tik Der­ne­ği, ülke­miz­de tıb­bi gene­tik ala­nın­da çalı­şan­la­rı bir ara­ya getir­mek, sorun­la­rı­nı bir­lik­te ele almak, üye­le­rin özlük ve mes­le­ki hak­la­rı­nı koru­mak, üye­ler ara­sı daya­nış­ma­yı sağ­la­mak, mezu­ni­yet önce­si ve son­ra­sı eği­tim prog­ram­la­rı­nın hazır­lan­ma­sı ve eşde­ğer­li­ği üze­rin­de çalış­mak, üye­le­rin ulus­la­ra­ra­sı kurum­lar­la ara­la­rın­da­ki haber­leş­me­yi ger­çek­leş­tir­mek, kon­fe­rans, sem­poz­yum, semi­ner, kong­re ve yayın gibi etkin­lik­ler yap­mak, insan gene­ti­ği konu­sun­da araş­tır­ma ve bilim­sel çalış­ma­lar yap­mak, tıb­bi gene­tik ile diğer disip­lin­ler ara­sı çalış­ma­yı sağ­la­mak ama­cıy­la kurul­muş­tur. Der­nek bu çalış­ma­la­rın sonu­cun­da top­lu­ma sunu­lan Gene­tik Tanı ve Teda­vi hiz­met­le­ri­nin iyi­leş­ti­ril­me­si­ni, tıb­bi gene­tik ala­nı­nı hal­ka tanıt­ma­yı, top­lu­mun gene­tik has­ta­lık­lar konu­sun­da bil­gi ve bilinç düze­yi­nin artı­rıl­ma­sı­nı amaç­la­mak­ta­dır. Daha faz­la bil­gi için https://www.tibbigenetik.org.tr/ adre­si­ni ziya­ret ede­bi­lir veya https://www.linkedin.com/in/t%C4%B1bbi-genetik-derne%C4%9Fi-161062104/ ile LinkedIn’den, https://twitter.com/tibbigenetikder ile Twitter’dan https://www.instagram.com/tibbigenetikdernegi/ ile Ins­tag­ra­m­’­dan ve https://www.youtube.com/channel/UCWwNVlY0p4c-XhbMhI-Uu1A ile Youtube’dan takip edebilirsiniz. 

Türk Jine­ko­lo­jik Onko­lo­ji Der­ne­ği Hakkında

Jine­ko­lo­jik kan­ser­ler ile ilgi­li sorun­la­rı dün­ya stan­dart ve ölçek­le­rin­de çözüm­le­me ama­cıy­la 1989 yılın­da kuru­lan Türk Jine­ko­lo­jik Onko­lo­ji Der­ne­ği, üye­le­ri­nin bil­gi, dene­yim ve uygu­la­ma­la­rı­nı geliş­tir­me­si­ne kat­kı­da bulun­ma­yı ve uygu­la­na­cak teda­vi yön­tem­le­ri­ni en üst düzey­de stan­dar­di­ze ede­bil­me­yi hedef­li­yor. Jine­ko­lo­jik onko­lo­ji ile ilgi­le­nen hekim­le­rin bil­gi ve pay­la­şım ihti­yaç­la­rı­nın kar­şı­lan­ma­sı­na des­tek olan der­nek; böl­ge­sel, ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı top­lan­tı­lar ara­cı­lı­ğıy­la gün­cel bil­gi pay­la­şı­mı imkân­la­rı yara­tı­yor. Daha faz­la bil­gi için: https://www.trsgo.org/, https://www.facebook.com/turkjinekolojikonkolojidernegi/,

https://www.instagram.com/turkjinekolojikonkolojidernegi/

Türk Rad­yas­yon Onko­lo­ji­si Der­ne­ği Hakkında

Türk Rad­yas­yon Onko­lo­ji­si Der­ne­ği 1993 yılın­dan beri ülke­miz­de gün­cel onko­lo­jik ve tek­no­lo­jik geliş­me­ler ışı­ğın­da yük­sek stan­dart­lar­da eği­tim veren, ülke­miz­de­ki kan­ser teda­vi­si­nin kali­te­si­ni yük­sel­ten teda­vi pro­to­kol­le­ri­ni belir­le­yen ve bu alan­da öncü çalış­ma­lar yapan bir kuru­luş­tur. Kan­ser teda­vi­sin­de öncü; top­lum, tıp ve ulus­la­ra­ra­sı onko­lo­ji cami­ası ile mer­ke­zi karar veri­ci­ler gözün­de bili­nir­li­ği ve say­gın­lı­ğı yük­sek ve eği­tim düze­yi­nin ulus­la­ra­ra­sı stan­dart­lar­da olma­sı­nı sağ­la­yan ve bili­min ışı­ğıy­la aydın­lık yarın­la­ra ulaş­ma­yı hedef­le­miş bir tıp­ta uzman­lık der­ne­ği­dir. Daha faz­la bil­gi için www.trod.org.tr adre­si­ni ziya­ret ede­bi­lir veya https://m.facebook.com/troddernegi/ ile Face­bo­ok­’­tan, https://www.instagram.com/troddernegi/ ile Ins­tag­ra­m­’­dan ve https://m.youtube.com/channel/UC2-iaiqZ2M6_Hgj2vy4k_2Q ile Youtube’dan takip edebilirsiniz.

Türk Üro­on­ko­lo­ji Der­ne­ği Hakkında

Türk Üro­on­ko­lo­ji Der­ne­ği; üro­lo­jik organ­lar­da­ki (pros­tat, böb­rek, mesa­ne ve tes­tis) tümör­le­rin teda­vi­sin­de çalı­şan ve üro­lo­ji uzman­lık eği­ti­mi almak­ta olan tıp dok­tor­la­rı ile ilgi­li alan­da çalı­şan diğer uzman­lık dalı uzman tıp dok­tor­la­rı­nı bün­ye­sin­de top­la­yan bir uzman­lık der­ne­ği­dir. Türk Üro­on­ko­lo­ji Der­ne­ği­nin ama­cı; üro­lo­jik kan­ser­ler soru­nu­na mul­ti­di­sip­li­ner bir yak­la­şı­mın sağ­lan­ma­sı yanın­da bu yak­la­şı­mın ülke gene­li­ne yayıl­ma­sı­nı sağ­la­mak, bu konu­da her tür­lü ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı eği­tim ve araş­tır­ma faali­yet­le­rin­de bulun­mak­tır. Daha ayrın­tı­lı bil­gi için: http://www.uroonkoloji.org adre­si­ni ziya­ret edi­le­bi­lir veya https://www.instagram.com/uroonkolojidernegi/ ile Ins­tag­ra­m­’­dan ve https://twitter.com/uroonkoloji1999 ile Twitter’dan takip edebilirsiniz.

İlgili Haberler